Bieszczady
 Bieszczady

Megaregion :

Prowincja :

Podprowincja :

Makroregion :

Mezoregion :

 

Dlugość :

Średnia wysokość :

Najwyższy szczyt :

Region Karpacki 

Karpaty Wschodnie 

Zewnętrzne Karpaty Wschodnie 

Beskidy Wschodnie 

Beskidy Lesiste 

 

 

większość szczytów osiąga wysokość w przedziale 80 

Stoj na Ukrainie (1677 m n.p.m); na terytorium Polski – Tarnica (1346 m n.p.m.) 

Położenie
Bieszczady obejmują najbardziej wysuniętą na południowym – wschodzie część Polski. Stanowią część głównego łuku karpackiego będąc jednocześnie pierwszym członem Karpat Wschodnich, zaczynających się od doliny Sanu, Osławy i Laborca. Przełęcz Użocka dzieli Bieszczady na Zachodnie (w Polsce) i Wschodnie (na Ukrainie). Południowa część Bieszczad tworzy kilka pasm górskich, z których najwyższe to połoniny: Wetlińska (1253 m n.p.m.) i Caryńska (1297 m n.p.m.) oraz najwyższe w południowych Bieszczadach pasmo Tarnicy (1346 m n.p.m.). Wśród ważniejszych szczytów warto wymienić również:

  • Krzemień (1335 m n.p.m.)
  • Halicz (1333 m n.p.m.)
  • Bukowe Berdo (1313 m n.p.m.)
  • Kopa Bukowska (1312 m n.p.m.)

W granicach naszego państwa znajduje się jedynie skrajnie zachodnia część Bieszczad, czyli Bieszczady Zachodnie przechodzące ku zachodowi (za Przeł. Łupkowską) w Beskid Niski, zaś ku wschodowi (za przeł. Użocką) w Bieszczady Wschodnie. Bieszczady należą do Beskidów Wschodnich, które stanowią część Zewnętrznych Karpat Wschodnich, mimo że szczytowe partie zajmują połoniny, to Bieszczady zaliczane są do pasma Beskidów Lesistych, a nie Połonińskich.

 

Ciekawostki z historii, fauny, flory, kultury
Bieszczady tworzą długie, równolegle biegnące grzbiety, zbudowane są przede wszystkim z utworów fliszowych silnie pofałdowanych, serii piaskowców przewarstwiających się z łupkami ilastymi, mułowcami i iłowcami (twory znane pod wspólną nazwą fliszu karpackiego). Przez lata odporne na wietrzenie piaskowce wypreparowały szereg malowniczych grzęd skalnych np. W rejonie Krzemienia, Halicza. Charakterystycznym zjawiskiem na tym terenie są liczne osuwiska tamujące naturalne drogi dopływu wód, dzięki czemu możemy podziwiać na stokach Chryszczatej Zwięzło i Jezioro Duszatyńskie oraz osuwisko nad Wetliną na stokach Połomy tworzące Jezioro Szmaragdowe. Północne stoki Bieszczad okalają dopływy Sanu i Dniestru, południowe zaś dopływy Cisy. Góry porośnięte są lasami, głównie bukowo - jodłowymi; górna granica lasu przebiega na wysokości 1100 – 1200 m, powyżej rozpościerają się łąki (zwane połoninami, które zimowa porą stanowią dogodne tereny narciarskie).

Historia Bieszczad jest bardzo ciekawa, w czasie wędrówki ludów przeszli przez te tereny Chorwaci, a od XI do XIV w. były to ziemie sporne między Polską, Rusią a Węgrami. Dopiero w 1340 r. Kazimierz Wielki wcielił na stałe Bieszczady w skład Ziemi Sanockiej. Od XV stulecia tereny te zasiedlane były przez pasterzy przybyłych z południowych Karpat i Bałkanów. Przez długi czas Bieszczady pozostawały na uboczu wszelkich działań politycznych, życie biegło spokojnie zgodnie z prawami przyrody. Tę sielankę przerwały działania wojenne, po stronie Polski w czasie I Wojny Światowej na przełomie 1914/15 front dwukrotnie przeszedł przez terytorium Bieszczad, natomiast w czasie II Wojny Światowej Bieszczady stały się areną walk pomiędzy wojskami niemieckimi, oddziałami słowackimi, Armią Czerwoną oraz Ukraińską Powstańczą Armią a polskim podziemiem niepodległościowym. Do roku 1947 w wyniku powojennych repatriacji oraz akcji Wisła Bieszczady opuściło ponad 50 tys. dawnych mieszkańców (głównie Niemców, Rusinów, Łemków i Bojków). Obecni mieszkańcy Bieszczadów to potomkowie głównie osadników z Pogórza Strzyżowskiego, Sokalszczyzny, Pogórza Dynowskiego, Pogórza Bukowskiego oraz Beskidu Sądeckiego i Cieszyńskiego.

Jeżeli chodzi o klimat Bieszczad, to jest on dość zróżnicowany i ściśle wiąże się z rzeźbą terenu oraz wysokością. Średnia temperatura roczna wynosi 5 stop. C, w lecie osiąga około 16 stop.C, natomiast zimą -5 stop.C. Opady roczne od 800 mm, największa ilość opadów przypada na miesiąc lipiec (140-150 mm). Pokrywa śnieżna zalega w Bieszczadach przez 150-200 dni, a jej grubość w wyższych partiach sięga nawet 200-300 cm. W Bieszczadach dają się odczuć wpływ kontynentalnych mas powietrza napływających znad Europy Wschodniej niosący niskie temp. zimą a wysokie latem. Dlatego najlepszymi miesiącami na uprawianie turystyki są: styczeń, luty, przełom maja i czerwca oraz przełom sierpnia i września.

Bieszczady mają duże walory krajobrazowe i turystyczne, po stronie Polskiej w 1973 roku założono Bieszczadzki Park Narodowy o całkowitej powierzchni 27064 ha (22746 ha zajmują lasy; aż 4997 ha znajduje się pod ścisłą ochroną); wokół B.P.N. rozciągają się dwa parki krajobrazowe: Park Krajobrazowy Ciśniańsko – Wetliński oraz Park Krajobrazowy Doliny Sanu. Dla parku i całych Bieszczad charakterystycznym elementem krajobrazu jest brak regla górnego i piętra kosodrzewiny, w najniżej położonych dolinach występuje las bukowy, bukowo - jodłowy i olszyna, na wysokości od około 600 do 1150 m w kompleksie leśnym przeważa buk z domieszką jodły i jawora, natomiast górne granice lasu tworzą karłowate buki. Bieszczadzka flora roślin naczyniowych liczy ponad 800 gatunków (w tym aż 27 gatunków to rośliny wschodniokarpackie), 300 gatunków porostów i 250 gatunków mchów. W obrębie roślin spotykamy aż 30 gatunków charakterystycznych dla Alp, Bałkanów i Karpat Wschodnich, należą do nich m.in.: wilczomlecz karpacki, fiołek dacki, wężymoród górski, goździk skupiony, chaber Kotschego. Podobnie jak flora, tak i bieszczadzka fauna jest wyjątkowa, wśród zwierząt występujących na tym terenie warto wymienić głównie: niedźwiedzia brunatnego, rysia, żbika, jelenia czy dzika oraz introdukowanego w latach 1963 – 66 do B.P.N. żubra. Ponadto występuje tu ponad 200 gatunków ptaków (puchacz halny, orzeł przedni, sęp, bocian czarny), obszary te zamieszkują rzadkie okazy płazów (salamandra plamista, traszka górska), gady (ciekawym przedstawicielem jest wąż Eskulapa, żmija zygzakowata, jaszczurka zwinka) i owady (jelonek rogacz, biegacz zielonozłoty).

Bieszczady to dziewiczy teren, jeden z najbardziej urokliwych regionów Polski. Nieskażone środowisko, bogactwo i piękno przyrody, niewielka liczba mieszkańców (głównym zajęciem lokalnej społeczności jest przede wszystkim leśnictwo i pasterstwo) sprzyja rozwojowi turystyki. Bieszczady oferują zarówno doskonałe warunki do pieszych wędrówek, wspinaczek, jazdy konnej jak i uprawiania szeroko pojętych sportów zimowych. Droga zwana Pętlą Bieszczadzką ułatwia dojazd w góry, jest to świetna trasa widokowa i dogodny szlak dla miłośników czterech kółek. Niezaprzeczalną atrakcją turystyczną są tu liczne wyciągi narciarskie, dobrze przygotowane trasy zjazdowe i szlaki do narciarstwa śladowego. Latem dodatkowym atutem regionu jest Zalew Soliński, powstały w wyniku spiętrzenia wody przez zaporę na Sanie (to największa tego typ budowla w Polsce z elektrownią szczytowo – pompową). Jezioro Solińskie zajmuje powierzchnię około 2 tys. ha, a jego głębokość umożliwia żeglowanie, na zboczach jeziora powstało wiele ośrodków wypoczynkowych, które zaspokoją potrzeby turystów. Wędrując po Bieszczadach warto dojść głównym szlakiem bieszczadzkim do Komańczy, by zobaczyć ocalałe chałupy Łemków, a we wnętrzu miejscowej cerkwi podziwiać można bogaty ikonostas. Dodatkową ciekawostką są Jeziorka Duszatyńskie, powstałe w maju 1907 roku. Po długotrwałych, ulewnych deszczach oderwał się ogromny kawał zbocza góry Chtyszczatej i runął w dół. Zwał kamieni i ziemi zniszczył po drodze wiekowy Steciw Las i zatarasował w kilku miejscach dolinę potoku Olchowatego, tworząc naturalne zapory. Zagłębia te szybko wypełniły się wodą i tak powstały dwa jeziora niezwykłej urody, zwane Duszatyńskimi. Obecnie jeziorka te objęte zostały ochroną w rezerwacie „Zwięzło”, niemniej warto pospieszyć się z zobaczeniem tego cudu natury, bowiem jeziorka systematycznie zamulają się i mogą zniknąć w naturalny sposób..Główne miejscowości turystyczne to:

  • Ustrzyki Górne
  • Ustrzyki Dolne
  • Polańczyk
  • Solina
  • Myczkowce
  • Lesko
  • Sanok

 

Online 23 (3)
2008 www.gory-online.pl Wszelkie Prawa Zastrzeżone
Wykonanie: Tenet